Bijzondere verlichting Catellani & Smith

Corona en de verlichting van Catellani & Smith

Bij elk corona-nieuws over Bergamo gaan mijn gedachten terug naar het onvergetelijk bezoek aan Catellani & Smith, fabrikant van bijzondere verlichting in Bergamo en directe omgeving. Die inspirerende ervaring staat in schril contrast met de huidige situatie daar.
Hoe zou het met ze gaan? Met de bevlogen oprichter en directeur Enzo Catellani? En met zijn werknemers die hij als zijn familie beschouwt? Het verhaal van mijn onvergetelijke bezoek en een update van de situatie anno 2020.

Showroom

Het bedrijfsbezoek in 2015 startte in het centrum van Bergamo. In de showroom van Catellani & Smith kregen we uitleg over de diverse modellen. De doorgemaakte ontwikkeling in de gedachte over verlichting was duidelijk te zien. In de eerste serie Turciú vormde de lichtbron een belangrijk onderdeel van het armatuur. Terwijl in de recentere collecties, dankzij het toepassen van led, de armaturen sterk vereenvoudigd zijn. Zo vormt niet meer de lichtbron maar juist het geproduceerde licht het belangrijkste onderdeel van het ontwerp. De toen nieuwe serie Lederam is daar een mooi voorbeeld van. Deze serie is tegenwoordig zeer succesvol. Door het draaien en kantelen van de schijf kun je het licht naar eigen behoefte variëren.

Turciu

Lederam

Petites Lentilles

Giulietta BE

In de allernieuwste armaturen, vanaf najaar 2019 beschikbaar, zien we beide lijnen nog naast elkaar doorlopen. Zo zijn bij de kroonluchter Petites Lentilles de led-lichtpuntjes in het zicht, hoewel heel subtiel.  Maar in de bekroonde Giulietta BE speelt het licht de hoofdrol en is niet zichtbaar waar het licht vandaan komt. Handig dat het een draadloos armatuur is.

Fabricage van de armaturen

De fabriekjes waar de verschillende verlichtingsarmaturen worden geproduceerd lagen en liggen nog steeds verspreid in de omgeving van Bergamo, rondom Villa di Serio. De tweede dag stonden enkele fabrieksbezoeken op het programma.

• Benieuwd naar wat de dag ons zou brengen, stapten we uit bij de productieplaats van de Fil de Fer. De eerste blik op het pand maakte direct de filosofie van Catellani & Smith duidelijk: zorg goed voor je personeel zodat zij met plezier werken. Wat een mooie locatie en wat een inspirerend pand! Het zou als atelier voor een interieurarchitect allerminst misstaan.
  Bij binnenkomst viel onze groep voor de tweede keer stil: Verbazingwekkend hoe de Fil de Fer wordt gemaakt. Hier waren de sterke mannen aan het werk. Helemaal met de hand wordt het ijzerdraad (tot wel 800 meter voor een armatuur) in de gewenste vorm geduwd. Dat kost per armatuur zo’n drie uur, waarna ook de lichtbronnen handmatig in de bollen worden verdeeld.
• In een klein pandje op hetzelfde perceel vindt ook de assemblage van de Lucenera plaats. Weer een prachtig pand met veel lichtinval en oog voor detail. Alle onderdelen lagen bijvoorbeeld gesorteerd in zwart gespoten kartonnen dozen.

Nog meer fabricage.

• Na een korte rit bezochten we een derde pand. Hier waren dames bezig met het aanbrengen van de messing laag o.a. op de binnenzijde van de halve bollen van het armatuur Stchu-moon. Ook hier weer puur handwerk maar nu heel secuur en minutieus! Voor veeleisende opdrachtgevers kunnen deze armaturen zelfs met echt goud worden geproduceerd…
• Onze laatste stop betrof een productiepand  van enkele verdiepingen hoog. Op de onderste verdiepingen stond het vol met dozen klaar voor verzending. Op dit moment zal het er verlaten uitzien. Er wordt nu niets verstuurd. Toen liepen we echter tussen alle bedrijvigheid door de trap op naar boven. En weer werd ik compleet verrast door de prettige sfeer van wat toch gewoon een productieafdeling was: de hele omgeving baadde in het daglicht en rondom stonden prachtige houten kasten. Later hoorden we dat Enzo Catellani zelf  op zoek was gegaan naar het juiste hout, de kasten had getekend, laten maken  en geïmporteerd om deze werkplek zijn fijne atmosfeer te verschaffen.

Fil-de-Fer

Lucenera

Stchu-Moon

Naamgevers

Catellani

Hier, tussen zijn personeel en het inpak-materiaal troffen we Enzo Catellani zelf!
Een geweldige ervaring om deze man te horen spreken over zijn bedrijf, zijn lampen, zijn filosofie en zelfs zijn manier van inpakken!
Na een uitgebreide uitleg nam hij ons tenslotte mee naar het hoofdkantoor: een oude watermolen. Hier begon het merk Catellani & Smith de productie van het eerste armatuur nu ruim 25 jaar geleden. Aan alles was te merken dat Enzo Catellani er nog lang niet aan toe was om met pensioen te gaan. Hij toonde ons de eerste buitenverlichting, die nu al weer enkele jaren op de markt is. Nieuwe ideeën had hij nog voldoende. Met passie toont en bespreekt hij ze met ons.

Einde van een goed bewaard geheim

In 2020 zien we dat Enzo Catellani toch ‘vers bloed’ heeft binnengehaald. Waren eerder alle armaturen door hem ontwikkeld, nu is er de Other Smiths collectie die niet meer door hemzelf is ontworpen.
Met deze collectie heeft hij tevens de mythe rondom Logan Smith opgehelderd. Vanaf het begin dachten outsiders dat Logan Smith, de tweede naamgever van het bedrijf, een Londense architect was. In werkelijkheid was Logan Smith het paard van Catellani. Catellani Light had hij een niet erg aantrekkelijke naam gevonden voor zijn bedrijf. Maar, vertelde hij ons tijdens een echt Italiaanse lunch, met zijn paard als tweede naamgever kreeg het merk direct internationale allure.

Van sprookjesdorp naar spookdorp?

Ik weet nog dat we na de lunch door het pittoreske dorpje terugliepen. Vol van alle indrukken en met een gevoel alsof we in een sprookje waren beland.
Nu zullen de straten leeg zijn in dit prachtige Italiaanse dorp waar de tijd leek te hebben stilgestaan. Bewoners moeten verplicht binnen blijven. Alle productie en het magazijn van het bedrijf Catellani & Smith zijn gesloten. Slechts op het verkoopkantoor zijn enkele mensen bereikbaar. Zij boeken de order wel in maar weten totaal niet wanneer geleverd zal worden. Op de vraag hoe het met hen gaat geven ze terughoudend antwoord.

De spreuk die we tegenkwamen in het kantoor van Catellani & Smith is nu, anno 2020, meer van toepassing dan ooit tevoren:
darkness can not drive out darkness,
only light can do that.
Enzo Catellani, alle medewerkers, bewoners van Villa di Serio en alle Italianen heel veel LICHT toegewenst!

De website van Catellani & Smith met alle armaturen.

Benieuwd hoe je verlichting toepast in je eigen huis? Lees het blog Welke lamp hang je boven de eettafel, ben jij een aardappeleter?