Dag over Daglicht

Enthousiast reageerde ik direct op de uitnodiging voor het event Daglicht en de Mens op 23 maart. Wie mijn boek en mijn methode D·O·R·E·T· kent, weet hoe belangrijk ik daglicht vind. Het is de eerste sleutel van mijn methode en staat met stip bovenaan als de meest invloedrijke voor een heerlijk huis.
Zelfs een behoorlijk gehavend gezicht kon me er niet van weerhouden deze dag bij te wonen. Dan maar een aantal keren uitleggen dat ik enkele dagen daarvóór een flinke buiteling had gemaakt, waarbij ik een metertje of wat door de lucht vloog en op mijn neus en voorhoofd landde. Mijn verschijning op die dag heeft in ieder geval een blijvende indruk achter gelaten bij alle deelnemers. 🙂
Het programma was té aantrekkelijk om thuis te blijven. De nieuwe norm voor daglicht zou besproken worden. Merijn Bink, afgestudeerd op het fenomeen daglicht, zou een presentatie houden over de invloed van daglicht op de mens. Dit alles georganiseerd in het pand van Luxlight, een fabrikant van lichtstraten. Bovendien stond een bezoek aan de door Rietveld ontworpen Weverij de Ploeg op het programma.

Nieuwe norm voor daglicht in 2022

Op een van de zonnigste dagen van maart was ik dus om 9 uur present bij Luxlight in Westerhoven. Het werd een heerlijke en leerzame dag, maar ook leverde de dag een behoorlijke teleurstelling op. Dat lag niet aan de organisatie. Alles was prima geregeld. De sprekers hadden allen een goed verhaal. De rondleiding door het pand en de showroom van Luxlight was leerzaam. En de excursie naar de weverij was een unieke ervaring. Mijn teleurstelling betreft de nieuwe norm voor daglicht.
Ik ging er namelijk vanuit dat de nieuwe NEN-norm een verbetering zou betekenen. De nieuwe norm blijkt echter helemaal geen verbetering van de huidige. Er wordt weliswaar een verbeterde rekenmethode gehanteerd om het daglicht in een pand te bepalen, maar de minimum hoeveelheid daglicht die in een pand verplicht is, wordt niet verhoogd. Deze norm ligt voor woningen op 145 lux in het midden van de ruimte.  (Lux  is de hoeveelheid licht die je meet op een bepaalde plaats.)  Dichter bij het raam zal het lichter zijn, maar verder van het raam donkerder. Dit is regelrecht teleurstellend, als je beseft hoe belangrijk daglicht voor ons is. En híer vertelde Merijn Bink ons in zijn presentatie meer over.

De invloed van daglicht op de mens

Licht is een elektronische golf. Verschillende golflengtes zien we als verschillende kleuren. Deze kleuren doen wat met je. De blauwe kleuren maken ons actief, terwijl je van rood gekleurd licht juist rustiger wordt. Zonder daglicht kunnen wij mensen niet leven. Vóór de ontdekking van antibiotica, werd de heilzame werking van daglicht bewust ingezet voor het genezen van ziektes zoals tuberculose. In de sanatoria werden mensen zoveel mogelijk blootgesteld aan daglicht.
Om goed te kunnen blijven functioneren blijken we, minimaal 2 uur per dag, 1000 lux daglicht nodig te hebben. Naarmate we ouder worden is dat meer. Een 50-jarige heeft bijvoorbeeld al minimaal 1200 lux nodig. Halen we deze ondergrens niet, dan wordt dat gebrek aan daglicht een sluipmoordenaar voor onze (geestelijke en fysieke) gezondheid. De ondergrens van 145 lux in de norm voor daglicht is dus 7x te laag!

Weverij de Ploeg

Gewapend met een lux-meter, om straks een gevoel te krijgen wat 500 of 1000 lux aan daglicht is, maakten we de korte reis naar Bergeijk. Voor de coöperatie De Ploeg ontwierp Gerrit Rietveld daar in 1954 een fabriek voor weven en kleuren van stoffen. Het welzijn van de werknemers was daarbij een belangrijk aandachtspunt. In het ontwerp speelde de toetreding van daglicht een grote rol. Daarvoor bedacht Rietveld gebogen daken met ramen op het noorden.
De fabriek had in de afgelopen decennia veel achterstallig onderhoud opgelopen. Zeker toen De Ploeg naar een nieuwe locatie verhuisde en het pand jaren leegstond. Maar gelukkig heeft de nieuwe eigenaar Bruns (een internationale tentoonstellingenbouwer) het gebouw opgeknapt en in gebruik genomen. Het in de arm genomen architectenbureau Diederen-Dirrix heeft het kantoor van Bruns midden in de fabriek geplaatst.  Zo heeft het kantoorpersoneel als vanzelf meer contact met de fabricage. Maar tevens ervaren zij nu ook het effect van de dakconstructie.
Met de lux-meters in de aanslag betraden we het kantoor en daarna ook de fabricageafdelingen. Overal 1000 lux of meer, zónder het gebruik van kunstlicht!

Huidige kwaliteit van woningen

Gedurende de dag werd dus alsmaar duidelijker hoe belangrijk daglicht voor de mens wel niet is. Het is van levensbelang!  Het was prettig om te merken dat ik niet de enige ben die zich zorgen maakt over de hoeveelheid daglicht in woonhuizen.
De stichting Dutch Daylight wil architecten stimuleren om in hun ontwerpen extra aandacht aan de daglichttoetreding te besteden. Zij kennen daarom elke paar jaar een prijs toe aan het beste daglichtproject.
Maar meer daglicht in huis is in de projectmatige bouw een bijna onmogelijke opgave zonder de kosten sterk te verhogen. De ontwikkelaar is gebaat bij smalle woningen. Onder andere daarom worden nieuwbouwwoningen steeds smaller. Dit heeft niet alleen een nadelig effect op de woningplattegrond maar ook op de hoeveelheid daglicht in huis. Hoe smaller een woning, des te dieper moet hij worden en daardoor ontstaan in het midden van de woning donkere plekken. Alleen een flinke verhoging van de daglichtnorm zou verbetering kunnen brengen en daarmee het woongenot en de gezondheid van de nieuwe bewoners aanmerkelijk verbeteren.
In bestaande woningen verslechtert de lichtsituatie wanneer mensen een aanbouw plaatsen of de populaire veranda maken. Zij onderschatten het effect van de aanbouw op het daglicht in de rest van de woning. Een lichtstraat in de aanbouw, hoe mooi die ook kan zijn,  lost dat probleem helaas niet helemaal op.

D’r op uit met Doret

De Rietveldwandelroute door Bergeijk is zeer de moeite waard. De wandeling via het door Mien Ruijs ontworpen park richting het bijzondere gebouw van De Ploeg, zal een blijvende indruk op je maken.  Daarnaast kom je langs andere ontwerpen van Rietveld. Na Utrecht heeft Rietveld namelijk in Bergeijk de meeste ontwerpen nagelaten.  Ga als het even kan op een werkdag. Dan krijg je een extra ervaring. De firma Bruns stelt tussen 10 en 16 uur de showroom in het pand open, zodat je een glimp op kunt vangen van de sfeer in het prachtig opgeknapte gebouw. Rietveldwandelroute

Zoals ik eerder ontdekte bij mijn wandeling door Nagele in de Noord-Oostpolder was Rietveld zijn tijd ver veruit. Of boeren wij nu juist achteruit?? In ieder geval wel wat betreft daglicht. Laten we daar verandering in aanbrengen!

En mijn gezicht?

Ook mijn gehavende gezicht heeft in die zonnige week in maart kunnen profiteren van de helende werking van zonlicht. Alle korsten van de schaafwonden vielen er binnen een week af. Nu nog wel de hele zomer smeren tegen te veel zonnestralen…

Daglicht, de eerste sleutel

Hoe je optimaal gebruik kunt maken van het daglicht in je eigen huis lees je in mijn boek ‘Hoe krijg ik een heerlijk huis’. Nog niet gelezen? Bestel het hier en je weet binnenkort hoe je het daglicht in je huis kunt optimaliseren.
Overweeg jij een aanbouw achter je woning? Of een veranda? Lees dan eerst mijn blogs over daglicht!

Uitbouwen zonder verlies van licht
Serre opknappen?
Het gevaar van een veranda

Vragen of opmerkingen? Geef ze in het commentaarveld hieronder.

Hier lees je meer over Dutch Daylight
Over lichtstraten van Luxlight