D’r op uit met Doret, Nagele

Het is een druilerige dag midden in de zomer van 2020. Vanwege een bezoek aan tante Mien zijn we vandaag in de Noordoostpolder. We combineren dit familiebezoek met een al jaren voorgenomen uitstapje naar een bijzonder dorp.
“Moeten we híer zijn?” We rijden een parkeerplaats op naast een kleine supermarkt; tegenover de parkeerplaats een tweeverdiepingenhoog, vierkant gebouw.
“Is dít het centrum van Nagele?” In niets doet het me denken aan het centrum van een dorp.

Een uniek dorp

Ik wist het natuurlijk nog wel uit mijn planologiestudie in de jaren tachtig; Nagele is uniek. Het is het enige dorp in Nederland dat helemaal gebouwd is volgens de principes van Het Nieuwe Bouwen. Dat kon helemaal vanaf de tekentafel, want er was nog niks. Nagele ligt namelijk in de Noordoostpolder. In dit van de zee gewonnen gebied werden in de jaren vijftig rondom de nieuwe stad Emmeloord tien satellietdorpen gepland. Eén van die dorpen werd níet traditioneel ingedeeld, maar ontworpen volgens de idealen van licht, lucht en ruimte en vanuit de de gedachte dat de functionaliteit de vorm van het ontwerp moet bepalen: Het Nieuwe Bouwen.
Maar dat het dorp zó overweldigend anders is dan alle andere dorpen van Nederland, dát had ik niet verwacht.

Rondwandeling

Het vierkante gebouw tegenover de parkeerplaats blijkt de voormalige rooms-katholieke kerk; nu in gebruik als museum. Hier halen we de routebeschrijving en starten we onze wandeling. We zijn de enige wandelaars vandaag. We zien de hele wandeling niemand die ook maar aan een toerist doet denken.
Wat waren de ontwerpers  Cornelis van Eesteren, Aldo van Eijk, Gerrit Rietveld, Mien Ruijs en consorten hun tijd ver vooruit!

  • Woningen voor de notabelen van het dorp met een schuurtje in de voortuin. Zo kan er meer licht in de woning komen.
  • Twee-onder-een-kappers met ramen over de volle breedte van voor- en achtergevel.
  • Rijtjeshuizen zó georiënteerd dat maximaal van het daglicht kan worden geprofiteerd in de hele rij.
  • Geprefabriceerde woningen, om de bouwtijd van de woningen kort te houden en de bouwkosten zo laag mogelijk.
  • Scholen met geschakelde klaslokalen om zoveel mogelijk licht binnen te krijgen.
  • Kerken waarbij je via de vormgeving de functie van de verschillende ruimtes kunt aflezen.
  • De scheiding van functies in gebieden voor openbare gebouwen, winkels en scholen rondom de groene kern en daaromheen wijken met woonhuizen.

    uitstapje Doret Nagele

    een lavet, de voorloper van de badkamer

Karwijhof

We hebben geluk: de twee-onder-een-kappers aan de Karwijhof worden gerenoveerd. Hier kunnen we ongegeneerd naar binnen kijken. We staan met onze neuzen tegen de ramen om de indelingen te zien en de al aanwezige interieurelementen en kleuren. Een keuken achterin de woonruimte en een zithoek met schouw in de voorkamer. Niet gescheiden door een muur, maar door een kozijn met glas. Daarmee zijn ze een voorloper van de latere doorzonwoningen. In de bijkeuken treffen we een lavet aan.

Nagele, uitstapje Doret

interieur eind jaren 50

Te bezoeken

Eind 2020 zijn de woningen opgeleverd. Karwijhof 20 is nu een museumhuis, ingericht zoals ten tijde van de eerste bewoners in 1956. Compleet met een Bruijnzeelkeuken en, in de ruimte naast de keuken, een lavet. Een bezoek aan deze woning kun je reserveren via  Museumhuizen.nl. Samen met de rondwandeling vormt dit bezoek een mooie dagtrip.

Overnachten

Maar er is meer: Karwijhof 19 is inmiddels een logeerhuis. Te huur via Monumentenbed.nl. (Minimaal twee nachten.) Het interieur van déze woning is uit de jaren ’70, toen veel van de woningen aan de Karwijhof werden gemoderniseerd.
Door te overnachten kun je de dagtrip uitbreiden tot een meerdaags bezoek aan de Noordoostpolder. Want Nagele ligt tussen werelderfgoed Schokland en het vissersdorp Urk. Beide wat meer bekende toeristische bestemmingen. Een scherper contrast tussen Urk en Schokland, met hun traditionele woningen en de bouwstijl van Nagele, is haast niet denkbaar. Traditioneel versus modern. Hoe modern besef je pas als je bedenkt dat we nu, 65 jaar na de bouw van Nagele,  nog steeds elementen hiervan terugzien in de hedendaagse woningbouw.

interieur jaren zeventig

jaren 70 interieur

 

Uitstapje in coronatijd

In deze coronatijd is Nagele een verantwoord uitstapje. 

  • Vrijwel de hele dag ben je buiten.
  • Waarschijnlijk ben je de enige wandelaar.
  • Bezoek van het museumhuis moet je vooraf reserveren en gaat via een tijdslot.
  • In het hele dorp geen enkel restaurant, cafe of terras.

Niets hoeft een bezoek aan dit unieke dorp in de komende maanden dus in de weg te staan. Ik beveel het je van harte aan! Wat mij persoonlijk zal bijblijven van Nagele is de unieke ervaring van een dorp met een groene kern. Nauw verbonden met ons bezoek aan tante Mien; het familiebezoek dat achteraf ons laatste bezoek aan haar blijkt te zijn geweest…

 

Een ander verantwoord uitstapje dat ik beschreef is Kamp Westerbork, met de glazen stolp over de commandantswoning. Heb jij een, wat architectuur betreft, interessant uitstapje gedaan dat goed te doen is in deze coronatijd? Vertel het in het commentaarveld hieronder!