Schaf de zithoek maar af

De zithoek, eethoek en keuken zijn de drie onderdelen die we tot de leefruimte van elke woning vinden horen.
Maar de ruimte waarin de zithoek gedacht wordt is daar vaak niet geschikt voor. Dat was vroeger zo bij de kleine volkswoningen, maar ook nu speelt dit weer. Vooral de zithoek is de dupe van de wens om woningen zo goedkoop mogelijk te bouwen. Moeten we dan wel aan die zithoek vasthouden?  We kunnen hem beter afschaffen ten gunste van de eethoek en keuken.

Belangrijk voor een goede zithoek

Wil een zithoek goed functioneren, dan moeten we elkaar kunnen aankijken en een kring kunnen maken. Ook al ervaren we het allemaal in onze eigen zithoek, slechts weinig mensen weten dat die kring een vaste maat heeft. In de kleinere woningen volstaat 3,50 meter. In een ruimere woning kan deze maat oplopen tot maximaal 4,50 meter. Staan de fauteuils of banken verder uit elkaar, dan voelen we geen contact meer met de overzijde van de kring. Groter heeft dus voor het functioneren van de zithoek geen zin. Maar ook kleiner dan 3,50 meter werkt niet. Vanaf deze afmeting kun je niet meer in een kring zitten en wordt het zelfs lastig om elkaar aan te kijken als je banken of stoelen in een L zet. Wat overblijft is een ruimte waar je voor je gevoel naast elkaar zit.

Een stukje historie

Mijn opa en oma hadden een mooie kamer die alleen op zondag werd gebruikt en bij belangrijk bezoek. Het dagelijkse leven speelde zich af in de keuken, in de buurt van de belangrijkste warmtebron: de kachel, die ook dienst deed als fornuis.
Bij hun trouwen betrokken mijn ouders een van de eerste doorzonwoningen. De keuken was afgeschermd van de woonkamer. Daar paste een kleine tafel in. Naast de zithoek in de woonkamer was ruimte voor een tweede eettafel. Die gebruikten we alleen met kerst.
De premiewoning waar mijn man en ik startten in 1981 had weliswaar een open keuken, maar de plattegrond was verder vrijwel gelijk aan de eerste woning van mijn ouders in 1959. Beide huizen waren ruim 6 meter breed. En dat betekende dat naast de hal een zitkamer overbleef van 3,60 m.  Dat was dus een prima zithoek.

De afgelopen 40 jaar

Helaas zijn de afgelopen 40 jaar steeds smallere huizen gebouwd. Vooral uit de gedachte dat de huizen zo goedkoop mogelijk moesten worden. Breedte bepaalt de kosten. Dat hadden ze in de grote steden al eeuwen eerder ontdekt. De sociale woningbouw –maar die niet alleen– ging  van de standaardbreedte van 6,30 m terug naar 5,80 m, 5,40 m en daarna 4,80 m.
In de plattegrond werden allerlei oplossingen verzonnen om de woningen leefbaar te houden. Die oplossingen zien we nog steeds terugkeren. De voordeur wordt bijvoorbeeld naar voren uitgebouwd of de keuken wordt aan de voorzijde getekend. Simpelweg omdat er niet voldoende ruimte voor de zithoek meer is op die plek.
Helaas brengen deze ontwikkelingen voor de bewoners veel problemen mee. Achter de keuken en het halletje blijft namelijk een redelijk vierkante ruimte over. Te groot voor alleen een zithoek. Die kan immers maximaal 4,50 meter zijn. Maar te klein voor een zithoek én een eethoek. Je kunt je vast wel een woning met zo’n problemen voor de geest halen. Of misschien woon je zelf wel in zo’n huis.
Helaas zie ik nog geen einde komen aan de trend van steeds smaller wordende huizen.

Weg met het kookeiland?

Tegelijkertijd is er in de afgelopen jaren een andere trend zichtbaar. Keukens worden steeds groter. Het contact met de andere bewoners tijdens het bereiden van de maaltijd vinden we belangrijk. Net als vroeger beschouwen we de keuken weer als het hart van het huis. Ingegeven door alle voorbeelden in de showrooms denken we dat een keukeneiland de beste manier is om dit tot uiting te brengen.
Maar hoe combineren we deze ontwikkeling met de steeds smaller wordende woningplattegronden? Ik heb al diverse voorbeelden gezien van woningen met een ruim keukeneiland waar vervolgens nauwelijks ruimte overblijft voor een eettafel en een zithoek. Het eiland vormt een enorme sta-in-de-weg en de bewoners moeten er maar omheen leven.

Meer mogelijk zonder zithoek?

Als je een nieuwe woning koopt of als je je bestaande woning aan wilt passen, bezin je dan eerst op wat voor jou het belangrijkste is. De oude gedachte dat keuken, eethoek én zithoek alledrie in de plattegrond moeten komen, laat zich moeilijk rijmen met de huidige smalle woningen. Helemaal als je hem combineert met de wens van een keukeneiland. Ik vind dat je dan als mens zelf in de verdrukking komt.
Mijn advies is dan ook: maak een keuze. Is voor jou de zithoek nog steeds heel belangrijk? Zorg dan dat je een ruimte hebt die minimaal 3.50 bij 3,50 meter is. Heb je een woning die erg smal is en ervaar je problemen met de indeling ervan? Denk dan eens rigoureus anders. Wil je persé een keukeneiland, laat dan die zithoek maar zitten!
Wellicht blijft er nog ergens een tv-hoekje over…

Mijn mening over een keukeneiland lees je in ‘Mijn keukenprins heeft geen eiland’.

Probeer het eens

Ga na het lezen van dit blog eens in je zithoek zitten. Neem een fauteuil of –als die er niet is– een losse stoel en plaats deze tegenover je bank. Schuif nu stapje voor stapje naar achteren. Waar zit het prettig en voel je nog contact met de bankzitter? En wanneer zit je duidelijk te ver van elkaar vandaan? Op welke maat is dit?

Kijk je, na het lezen van dit blog, anders tegen je woonwensen aan? Vertel het in het commentaarveld hieronder!